در  اطراف جاده تاچشم کار می‌کند بخشش طبیعت است و گاه دست سازهای انسانی .  کلبه‌های چوبی با دیوارهای گلین و سقف‌های " کلش به سر" و دود گرم دودکش های آن حکایت از مرز بندی مالکیت شالیزارها دارد.
در دو طرف جاده درختان صنوبر سر به بلندا گذاشته و فروشندگان محلی در کنار جاده در آلاچیق‌های چوبی و پارچه‌ای خود انواع سوغات خوراکی و صنایع دستی محلی خود را به مسافران عرضه می‌نمایند.
جاده را به سمت کوهستان در می‌نوردیم ، کاروانسرای تی‌تی با قدمت حداقل چهارصد ساله را پشت سرگذاشته و به " لونک " می‌رسیم.
صدای آبشار از سمت راست ، رودخانه مواج از سمت چپ جاده با صدای پرندگان در هم آمیخته، حالت بی‌نظیری است واقعا کدام موزیسین می‌تواند این نتها را بازسازی کند؟
روبروی آبشار و بالاتر از سطح رودخانه بساط کباب فروشی برروی منقل‌های زغالی ،نان داغ ،ماست و کره محلی و چای داغ برای خریداران براه است .
کم کم جاده همسطح با نوک تیرهای چراغ برق می‌شود، در پایین ، دره‌ای پر از زمینهای شالی وسیع با کلبه‌هایی در میان ، و در انتها دیوارهایی از کوه های سبز جنگلی است.(که اینک یا رنگ و روی زمستانی بخود گرفته و یا در حال شکوفه زدن هستند.)
برخی از زنان روستایی با لباس های محلی در طرفین جاده در حرکت هستند، همچنان به سمت بالا در حرکتیم.
سمت چپمان جنگل تاریک است و تنها رگه‌هایی از آفتاب ،جسورانه توانسته‌اند از میان این درختان بلند که ارتفاعشان به دهها متر می‌رسد، عبور کنند و دیدی اندک بیافرینند.
دیگر ، تقریبا با نوک درختان بلند در یک سطح قرار داریم ، در میان جاده در حرکتیم ، دیواری بلند از درختان انبوه به ارتفاع یک کوه در پیش روست، نزدیک می‌شویم، پیچی تند است.
واقعا چگونه این جاده ساخته شده است؟ سوالی است که در ذهن هر مسافر نقش می‌بندد.
گاه از میان صخره‌های عظیم سبز آبراهه‌هایی روان است و صدای آن مسافران را می‌خواند تا با خنکای آن سر و رویی جلا دهند.
به برگ‌های پهن خردل رسیده‌ایم همچنان در راهیم دیگر کم کم درختان جای خود را به مراتعی بس وسیع می‌دهند که اسب هایی سیاه و قهوه‌ای آزادانه در آنها می‌چرند.
پس از دیدن این همه زیبایی به دیلمان می‌رسیم.
پر واضح است که در ایام نوروز و سفر به این همه زیبایی، لباس گرم و چتر و سایبان مسافرتی به همراه داشته باشید.
صحبت های دکتر "افشین پرتو " مولف کتاب تاریخ گیلان را بیاد می‌آورم که دیلمان قبل از اینکه آریایی ها به فلات ایران بیایند محل زندگی اقوامی مانند " کادوس ها" و " کاسی ها" بوده، و بعد اقوام دیگری مثل "آمادها" به این منطقه آمدند و از ترکیب این اقوام قومی به نام "دیلمی" بوجود آمد.
قدمتی چهار هزارساله از تمدن و یکجا نشینی بشر که در کمتر جایی می‌توان نظیر آن یافت.
بنا به نوشته کتاب آثار و بناهای تاریخی گیلان بیه پیش (تقسیم جغرافیای قدیمی بر مبنای مسیر رودخانه سپید رود) دیلمان امروز، شامل ناحیه کوچک سیاهکل در دشت و ناحیه کوهستانی دیلمان در جنوب آن است.
روستای زیبای بالارود در محل اتصال دوشاخاب رودخانه شیم ‌رود بر پای تپه‌ای نسبتا بلند و سرسبز قرار دارد و در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان از این مسیر می‌گذشت .
کاروانسرای تی تی ، دیوارهایش از کف تا زیر طاق از جنس قلوه و ملات ساروج می‌باشد و سقف آن بوسیله گنبدهای زیبای آجری پوشیده شده است.
حمام قدیمی دیلمان یکی‌دیگر از سازه‌های قدیمی است که در بافت شهر دیلمان واقع شده‌است و به حمام میربلوک شهرت دارد.
این بنابه احتمال قوی جزء بناهای دوره ایلخانی است که در دوره‌های مختلف ضمن اضافه کردن الحاقات مورد بازسازی واقع شده‌است.
از دیگر بناهای تاریخی دیلمان را نیز می‌توان به بقعه امامزاده تورار در روستای جلیسه دیلمان با بنای زیبای آن اشاره کرد.
قلعه برج و گرماور دیلمان نیز از دیگر آثار تاریخی این منطقه است که در روستای گرماور و در فاصله سه کیلومتری دهکده تاریخی مربوطه واقع شده است.
با توجه به موقعیت سوق الجیشی کوه گرماور، مکانی مناسب برای دیده بانی و کنترل دشت‌های اطراف به شمار می‌رفته و در زمان حاضر از بنای اصلی قلعه فقط برج دیده بانی آن برجای مانده است.
بخش تاریخی دیلمان از توابع شهرستان سیاهکل در شرق گیلان در ‪ ۶۰‬کیلومتری مرکز استان گیلان واقع است .